KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest chorobą wirusową powodowaną przez wirus o tej samej nazwie przenoszony przez kleszcze. Do zakażenia dochodzi w wyniku ugryzienia człowieka przez zakażonego wirusem KZM kleszcza lub w wyniku picia nie przegotowanego mleka pochodzącego od zakażonej krowy lub kozy.

Częstość występowania KZM jest różna w różnych rejonach Europy. Występowanie KZM ograniczone jest do półkuli północnej. Za tereny endemiczne uznano kraje wschodniej Europy i obszary państw nadbałtyckich. Jeszcze do niedawna najbardziej zagrożonym rejonem był obszar Austrii. Pobodnie na terenie Polski występowanie KZM jest zróżnicowane i do zakażenia może dojść w każdym rejonie Polski niemniej jednak największe nasilenie występowania KZM ma miejsce w rejonach północno-wschodniej Polski i na Mazurach. Aktywność kleszczy uwarunkowana jest temperaturą otoczenia i przypada zwykle na okres od wczesnej wiosny do późnej jesieni, ale w przypadku łagodnych zim może trwać nawet przez cały rok. Ze względu na to, że wirus KZM znajduje się w ślinie kleszcza, do zakażenia dochodzi już w momencie ugryzienia i nawet szybkie usunięcie kleszcza może nie zapobiec rozwojowi choroby. Ryzyko zachorowania zależy od regionu, w którym przebywamy oraz od rodzaju naszej aktywności w bliskości z naturą.

Przebieg choroby może być bardzo różny od bezobjawowego do pełnoobjawowego z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Na kleszczowe zapalenie mózgu chorują osoby w każdym wieku, z tym, że u osób dorosłych, zwłaszcza mężczyzn, przebieg zachorowania jest cięższy, częściej zajęty jest układ nerwowy i częściej występują powikłania. W 2019 roku w Polsce zarejestrowano 265 objawowych przypadków zachorowań na KZM.

Leczenie kleszczowego zapaleniu mózgu ograniczone jest do podawaniu leków znoszących niekorzystne objawy choroby ponieważ nie ma specyficznego leku działającego na wirusa KZM.

ZALECENIA SZCZEPIEŃ OSÓB DOROSŁYCH PRZECIW KLESZCZOWEMU ZAPALENIU MÓZGU

Szczepienia przeciwko KZM zalecane są praktycznie wszystkim osobom dorosłym, które przebywają na wolnym powietrzu i korzystają z uroków natury lub pracują w kontakcie z przyrodą i środowiskiem zewnętrznym. Przebywając poza domem na łonie natury jesteśmy nieustannie narażeni na możliwość ugryzienia przez kleszcza i zakażenia się w ten sposób wirusem KZM. Również Główny Inspektor Sanitarny w Programie Szczepień  Ochronnych na rok 2021 zaleca szczepienia przeciw KZM osobom szczególnie często podejmującym aktywność fizyczną poza pomieszczeniami (np. biegacze, spacerowicze, grzybiarze, właściciele psów, myśliwi, rodziny z małymi dziećmi) i innym osobom podejmującym aktywność na świeżym powietrzu, w szczególności turystom i uczestnikom obozów i kolonii.

SZCZEPIENIA OSÓB DOROSŁYCH PRZECIW KLESZCZOWEMU ZAPALENIU MÓZGU

Obecnie w Polsce są zarejestrowane i dostępne dwie szczepionki przeciw KZM tj. FSME Immun oraz Encepur. Obie szczepionki są skuteczne i bezpieczne i obie szczepionki zawierają inaktywowanego wirusa KZM.

Szczepionka FSME Immun

Szczepienie podstawowe obejmuje podanie dwóch dawek w odstępie od 1 do  3 miesięcy od pierwszej dawki lub w schemacie przyśpieszonym w odstępie 14 dni od pierwszej dawki.

Trzecią dawkę należy zastosować po 5-12 miesięcy po drugiej dawce. Pierwsze szczepienie przypominające po 3 latach od trzeciej dawki, a kolejne szczepienia przypominające u osób w wieku do 60 lat co 5 lat a u osób powyżej 60 lat co 3 lata.

Szczepionka Encepur

Szczepienie podstawowe klasyczne : dwie dawki szczepionki w odstępie 14 dni  do 3 miesięcy a następnie po 9-12 miesiącach trzecia dawka kończąca schemat podstawy. Pierwsze szczepienie przypominające po 3 latach od trzeciej dawki, a kolejne szczepienia przypominające u osób powyżej 49 lat co 3 lata, a  u  osób w wieku do 49 lat co 5 lat.

Producent dopuszcza również podanie szczepionki w schemacie szybkim, które obejmuje podanie pierwszej dawki w dowolnym czasie, następnie podanie drugiej dawki w 7 dniu i trzeciej dawki w 21 dniu od pierwszej dawki. Po tak przeprowadzonym szczepieniu pierwszą dawkę przypominającą należy przyjąć po 12 do 18 miesięcy po ukończeniu szczepienia podstawowego szybkiego, a kolejne dawki przypominające dla osób powyżej  49 lat co 3 lata, a dla osób poniżej 49 lat co 5 lat.